Kolejna interwencja przed ETPC dotycząca detencji cudzoziemców(-mek) w Polsce 

W maju 2023 r., Europejski Trybunał Praw Człowieka (ETPC) zakomunikował sprawę Z.H.R. i inni przeciwko Polsce dotyczącą pozbawienia wolności obywatelki Iraku wraz z dwójką dzieci w Strzeżonym Ośrodku dla Cudzoziemców w Lesznowoli, a później w Białej Podlaskiej. Rodzina spędziła w ośrodkach 9 miesięcy, pomimo pogarszającego się stanu psychicznego matki. W skardze do ETPC rodzina podnosi, że zostały naruszone ich prawa określone w Art. 3 (zakaz tortur, nieludzkiego lub poniżającego traktowania lub karania) oraz Art. 8 (prawo do poszanowania życia rodzinnego) Europejskiej Konwencji Praw Człowieka (EKPC). 

Po raz kolejny, nasze stowarzyszenie postanowiło przedstawić ETPC swoje stanowisko dotyczące zasad i warunków detencji cudzoziemców(-mek) w Polsce. 

W naszej interwencji wskazujemy po pierwsze, że warunki pobytu cudzoziemców(-mek) w strzeżonych ośrodkach pogorszyły się od 2021 r. i są niezgodne z standardami wynikającymi z prawa międzynarodowego:

1. Dopuszczalne jest ograniczenie przestrzeni osobistej cudzoziemca(-mki), także dzieci, do jedynie 2 m², podczas gdy zgodnie z międzynarodowymi standardami rekomendowane są co najmniej 4 m², a niezbędne minimum to 3 m².
2. Ze względu na swój więzienny charakter, strzeżone ośrodki dla cudzoziemców nie są odpowiednimi miejscami pobytu dla dzieci. Pozbawienie wolności dzieci wpływa negatywnie na ich rozwój i stan psychofizyczny. Nie mają one też pełnego dostępu do edukacji w tych ośrodkach.
3. Cudzoziemcy(-mki) osadzeni w strzeżonych ośrodkach mają problemy z dostępem do opieki medycznej. Za mało lekarzy pracuje w tych ośrodkach, a dostęp do pomocy specjalistów poza ośrodkiem jest utrudniony. 
4. Dostęp do pomocy psychologicznej jest szczególnie problematyczny. W strzeżonych ośrodkach pracuje niewielu psychologów, a psychologowie zewnętrzni współpracujący z organizacjami pozarządowymi są niedopuszczani do pozbawionych wolności cudzoziemców(-mek). Niewystaraczające wsparcie psychologiczne w strzeżonych ośrodkach zostało ostatnio dostrzeżone zarówno przez Rzecznika Praw Obywatelskich, jak i Specjalnego Sprawozdawcę NZ do spraw praw człowieka cudzoziemców. 

Po drugie, w interwencji wskazujemy na praktykę stosowania przepisów dotyczących pozbawiania wolności cudzoziemców(-mek), zwłaszcza dzieci i osób w złej kondycji psychicznej, w Polsce:

1. Zgodnie z polskim prawem dzieci mogą być pozbawione wolności w strzeżonych ośrodkach dla cudzoziemców wraz z ich rodzicami. W praktyce, dzieci są pozbawiane wolności automatycznie, bez rozważenia ich indywidualnej sytuacji czy potrzeb. Wbrew przepisom, najlepszy interes dziecka często nie jest brany pod uwagę, a alternatywy do detencji nie są realnie rozważane. Co więcej, dzieci są pozbawiane wolności na wiele miesięcy, podczas gdy dopuszczalna jest ich detencja jedynie na możliwie najkrótszy okres. 
2. Zgodnie z polskim prawem, w strzeżonym ośrodku nie można umieścić cudzoziemca(-mki), jeśli mogłoby to spowodować niebezpieczeństwo dla jego życia lub zdrowia. Mimo to cudzoziemcy(-mki) w kiepskiej kondycji psychicznej lub borykający się chorobami psychicznymi są pozbawiani wolności w tych ośrodkach. W praktyce Straż Graniczna ignoruje oświadczenia cudzoziemców(-mek) dotyczące ich stanu psychicznego, a sądy nie wnikają, w jakiej kondycji psychicznej jest cudzoziemiec(-mka), gdy decydują o umieszczeniu lub przedłużeniu pobytu w strzeżonym ośrodku dla cudzoziemców.

Z naszą interwencją w języku angielskim możesz zapoznać się TUTAJ.

Z.H.R. i inni przeciwko Polsce jest kolejną sprawą dotyczącą detencji cudzoziemców w Polsce, którą zajmie się Trybunał. ETPC orzekał już pięciokrotnie w tym zakresie, za każdym razem stwierdzając naruszenie Art. 5 lub 8 EKPC (sprawy Bistieva i inni, nr 75157/14; Bilalova i inni, nr 23685/14, A.B. i inni, nr 15845/15 i 56300/15; Nikoghosyan i inni, nr 14743/17; R.M. i inni, nr 11247/18). O najnowszym wyroku ETPC w sprawie R.M. i inni pisaliśmy tutaj.