Co to jest detencja →
Lokalizacja ośrodków strzeżonych dla cudzoziemców →
Kogo umieszcza się w detencji →
Przyczyny umieszczenia w detencji →
Długość pobytu w ośrodku strzeżonym →
Procedura umieszczania cudzoziemców w detencji →
Kto nie powinien trafić do detencji →
Detencja dzieci →
Akty prawne →



Co to jest detencja

Cudzoziemcy przyjeżdżający do Polski mogą zostać pozbawieni wolności nawet wtedy, gdy nie popełnili żadnego przestępstwa. W określonych w przepisach prawa sytuacjach można ich umieścić w strzeżonych ośrodkach dla cudzoziemców, tj. w detencji.

Cudzoziemcy umieszczeni w strzeżonych ośrodkach nie mogą ich swobodnie opuszczać. Przebywają w nich całodobowo. Ich kontakt ze światem zewnętrznym jest ograniczony. Maksymalny standardowy czas trwania wizyty najbliższych to 90 min. Cudzoziemcy nie mogą posiadać ani korzystać z telefonów komórkowych z funkcją nagrywania obrazu lub dźwięku. W praktyce oznacza to, że większość telefonów komórkowych jest rekwirowana. Dostęp do Internetu, a tym samym często kontakt z rodziną, bywa też ograniczany. Cudzoziemcy nie mogą korzystać ze swoich urządzeń elektronicznych. W ośrodkach strzeżonych muszą dostosować się do panującego tam harmonogramu. O wyznaczonej godzinie wydawane są posiłki, a także następuje [poranne liczenie].

Zakładnicy Systemu- przeczytaj historie z polskich ośrodków strzeżonych dla cudzoziemców >>>

Przed przyjęciem, a także wiele razy w czasie pobytu w ośrodku strzeżonym, cudzoziemcy, w tym dzieci, poddawani są rewizji osobistej. Muszą oni rozebrać się, a następnie ich rzeczy osobiste oraz ciało sprawdzane jest pod kątem posiadania niedozwolonych w ośrodku przedmiotów. Więcej o warunkach i reżimie panujących w ośrodkach można doczytać w naszych raportach z monitoringów ośrodków przeprowadzonych w 2012 i 2014 roku



Lokalizacja ośrodków strzeżonych dla cudzoziemców

W Polsce znajduje się 6 strzeżonych ośrodków dla cudzoziemców. Znajdują się one w Lesznowoli, Kętrzynie, Białymstoku, Krośnie Odrzańskim, Przemyślu oraz Białej Podlaskiej.

W trzech z nich, a mianowicie w Kętrzynie, Białej Podlaskiej oraz Przemyślu umieszcza się także dzieci.



Kogo umieszcza się w detencji

W strzeżonych ośrodkach dla cudzoziemców mogą przebywać zarówno kobiety, jak i mężczyźni. Osoby z niepełnosprawnością, jak również osoby w pełni sił. Samotne kobiety, rodziny z dziećmi, a także małoletni cudzoziemcy, którzy nie mają opiekunów (tzw. małoletni cudzoziemcy bez opieki)



Przyczyny umieszczenia w detencji

Cudzoziemcy mogą być umieszczani w ośrodkach strzeżonych z wielu powodów. Co do zasady powinno przyczyniać się to do usprawnienia postępowania w przedmiocie udzielenia ochrony międzynarodowej (postępowania uchodźczego) lub umożliwienia wydania lub wykonania decyzji o zobowiązaniu do powrotu, tzw. decyzji deportacyjnej.

Należy jednak pamiętać, że sama hipotetyczna możliwość ułatwienia toczących się postępowań nie może uzasadniać pozbawienia cudzoziemców wolności. Także sam fakt ubiegania się o ochronę międzynarodową (status uchodźcy) nie może automatycznie powodować umieszczenia cudzoziemca w ośrodku strzeżonym. Umieszczenie w strzeżonym ośrodku będzie możliwe, gdy m.in. wobec cudzoziemca istnieje wysokie ryzyko ucieczki lub ukrywania się lub gdy stanowi on zagrożenie dla obronności i bezpieczeństwa państwa.

Konkretne przyczyny, dla których można umieścić cudzoziemców w strzeżonym ośrodku znajdują się w art. 87 ust. 1 ustawy o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium RP, a także w art. 398a ustawy o cudzoziemcach.

Pozbawienie wolności cudzoziemca powinno być stosowane wyłącznie wtedy, gdy zastosowanie środków alternatywnych do detencji jest niemożliwe.



Długość pobytu w ośrodku strzeżonym

Zgodnie z prawem europejskim oraz międzynarodowym pozbawienie wolności cudzoziemca ze względów imigracyjnych powinno być stosowane na możliwie najkrótszy okres. W Polsce dozwolone jest umieszczenie cudzoziemca w ośrodku strzeżonym na okres 6 miesięcy w trakcie postępowania w przedmiocie udzielenia ochrony międzynarodowej (postępowania uchodźczego) oraz na okres 18 miesięcy w trakcie postępowania w przedmiocie zobowiązania do powrotu, tzw. postępowania deportacyjnego. Oznacza to, że łącznie cudzoziemiec, który nie popełnił żadnego przestępstwa, może być w Polsce pozbawiony wolności ze względów imigracyjnych przez okres 2 lat.



Procedura umieszczania cudzoziemców w detencji

O umieszczeniu i przedłużeniu okresu pobytu w ośrodku strzeżonym decyduje zawsze sąd w formie postanowienia. W I instancji jest to sąd rejonowy, natomiast w II instancji sprawy rozpatruje sąd okręgowy.

Sąd nie działa jednak z własnej inicjatywy. Wydaje on postanowienie w przedmiocie pozbawienia cudzoziemca wolności na wniosek komendanta oddziału lub placówki Straży Granicznej. Bez wniosku Straży Granicznej niemożliwe jest umieszczenie cudzoziemca w ośrodku strzeżonym.



Kto nie powinien trafić do detencji

Nie wszyscy cudzoziemcy mogą być umieszczani w strzeżonych ośrodkach dla cudzoziemców. Polskie przepisy wskazują na pewien krąg osób, który ze względu na szczególne potrzeby nie może być pozbawiany wolności w toku postępowań imigracyjnych.

W ośrodkach strzeżonych nie mogą przebywać:

  1. osoby będące ofiarami przemocy,
  2. osoby, dla których pozbawienie wolności mogłoby skutkować niebezpieczeństwem dla życia lub zdrowia,
  3. dzieci poniżej 15 roku życia, które przebywają w Polsce bez opieki.

Ponadto cudzoziemcy ubiegający się o ochronę międzynarodową (status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą) nie mogą być pozbawiani wolności, jeśli są niepełnosprawni lub są dziećmi przebywającymi w Polsce bez opieki niezależnie od ich wieku.



Detencja dzieci

W Polsce dopuszczalne jest umieszczanie dzieci w ośrodkach strzeżonych dla cudzoziemców. W ośrodkach tych mogą przebywać dzieci wraz z rodzicami niezależnie od ich wieku. W sytuacji, gdy niepełnoletni cudzoziemiec przebywa w Polsce bez opiekuna, możliwość pozbawienia go wolności zależy od jego wieku oraz rodzaju postępowania administracyjnego, które toczy się wobec niego.

W Polsce od lat organizacje pozarządowe sprzeciwiają się pozbawianiu wolności dzieci ze względów imigracyjnych. Wskazuje się, że nigdy nie leży to w najlepszym interesie dziecka, a w dłuższej perspektywie może powodować trudne do odwrócenia skutki dla ich rozwoju psychofizycznego. Skutki detencji mogą pojawić się jeszcze w trakcie pozbawienia wolności, bezpośrednio po opuszczeniu ośrodka strzeżonego, a także wiele lat po tym doświadczeniu.

Organizacje międzynarodowe również domagają się zaprzestania imigracyjnej detencji dzieci wskazując na traumę, jaką wywołuje takie pozbawienie wolności.



Akty prawne

Pozbawienie wolności cudzoziemców ze względów imigracyjnych regulowane jest zarówno na poziomie krajowym, jak również międzynarodowym. W Polsce głównymi aktami prawnymi odnoszącymi się do tych kwestii są ustawa o cudzoziemcach oraz ustawa o udzielaniu cudzoziemcom ochrony międzynarodowej.

Stosując przepisy prawa krajowego należy zawsze uwzględniać wiążące Polskę zobowiązania międzynarodowe, a w szczególności zobowiązania wynikające z Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, a także prawa Unii Europejskiej (dyrektywa 2008/115/WE oraz dyrektywa 2013/33/UE).

Udostępnij