Alternatywy do detencji →
Alternatywy do detencji wzmacniające zaangażowanie migrantów →
European Alternatives to Detention Network →
Pilotaż No Detention Necessary →



Alternatywy do detencji

Alternatywy do detencji (ang. ATD) to środki nakładane na cudzoziemców, które co do zasady są mniej represyjne niż umieszczenie cudzoziemca   w ośrodku strzeżonym, a wciąż  pozwalają organom migracyjnym zachować nad nim pewnego rodzaju kontrolę. Zarówno według polskiego prawa, jak i europejskich standardów, środki alternatywne mają pierwszeństwo przed detencją, co oznacza, że za każdym razem, gdy rozważa się umieszczenie cudzoziemca w ośrodku strzeżonym, należy uzasadnić, dlaczego w danym przypadku mniej represyjne alternatywy do detencji nie byłyby wystarczające.

Wg polskiego prawa alternatywami do detencji są:

  • zgłaszanie się w określonych odstępach czasu do wskazanego organu (Straż Graniczna),
  • wpłata zabezpieczenia pieniężnego w określonej wysokości
  • obowiązek zamieszkiwania w wyznaczonym miejscu
  • przekazanie do depozytu organowi wskazanemu w decyzji dokumentu podróży albo innego dokumentu tożsamości.



Alternatywy do detencji wzmacniające zaangażowanie migrantów

Jak pokazują badania, o wiele efektywniejsze niż „zwykłe” alternatywy do detencji, są środki, które wykorzystują elementy pracy socjalnej takie jak zarządzanie przypadkiem (ang. case management), wykonywane przez osoby niebędące pracownikami służb ani urzędów migracyjnych. Zamiast na kontrolę, stawiają one na pracę z cudzoziemcem, aby wesprzeć imigrantów/ki i dać im narzędzia do rozważenia wszelkich możliwych rozwiązań migracyjnych.

Ponadto, badania pokazują, że imigranci o wiele chętniej angażują się w dotyczące ich procedury i podporządkowują się wymogom nakładanym przez władze migracyjne jeśli mają poczucie, że w ich sprawie odbył się sprawiedliwy proces oraz ich podstawowe potrzeby bytowe są zaspokojone.

Zarządzanie przypadkiem jest kompleksowym i systemowym podejściem do udzielania wsparcia osobom, które nie zostały umieszczone w detencji, zaprojektowanym jako odpowiedź na złożoność sytuacji faktycznej i prawnej takich osób. Przydzielenie cudzoziemcom specjalnej osoby, która nie mając wpływu na toczące się w ich sprawie procedury administracyjne, koordynuje i ułatwia dostęp do oferowanych im usług, udziela informacji o ich sytuacji faktycznej i prawnej oraz jest pośrednikiem między cudzoziemcami a urzędem i służbami migracyjnymi, ma pozytywny wpływ na efektywność procedur z udziałem cudzoziemców. Stosowanie alternatyw do detencji w oparciu o case management i współpracę ze społeczeństwem obywatelskim zalecają rządom m.in. Wysoki Komisarz Narodów Zjednoczonych ds. UchodźcówAgencja Praw Podstawowych UE czy też Zgromadzenie Ogólne Rady Europy.



European Alternatives to Detention Network

W ramach sieci European ATD network, założonej w 2017 r. zrzeszonych jest obecnie 6 organizacji krajowych realizujących projekty pilotażowe oparte na modelu zarządzania przypadkiem. Działania członków wspiera międzynarodowa koalicja IDC oraz platforma  Platform for International Cooperation on Undocumented Migrants. Sieć, której członkiem jest również Stowarzyszenie Interwencji Prawnej, stawia sobie za cel pokazać gotowość europejskiego społeczeństwa obywatelskiego do przejęcia części odpowiedzialności za zarządzanie migracją poprzez wsparcie migrantów, których detencja nie jest konieczna. Jednocześnie, poprzez wdrażane pilotaże alternatyw do detencji, sieć buduje bazę wiedzy niezbędną do rzecznictwa na rzecz ATD, która może pomóc zainteresowanym alternatywami rządom krajowym w budowaniu systemów zarządzania migracją  wykorzystujących detencję  tylko w ostateczności.



Pilotaż No Detention Necessary

Projekt No Detention Necessary jest pilotażem nowatorskiego podejścia do alternatyw do detencji. W oparciu o wypracowany przez koalicję International Detention Coalition model skutecznych alternatyw do detencji – tzw. Community Assessment and Placement model (CAP) – osobom opuszczającym ośrodki strzeżone bądź zagrożonym detencją oferujemy wsparcie w postaci pracy quasi-socjalnej ( case management), poradnictwa prawnego i psychologicznego. Staramy się zwiększyć zaangażowanie cudzoziemców objętych programem w procedury, które są ich udziałem, poprawić ich funkcjonowanie na wolności i wypracować wraz z nimi długofalowy plan działania, w oparciu o krajowe przepisy dot. migracji. Projekt jest realizowany w latach 2017-2019.

Do współpracy w ramach projektu zapraszamy cudzoziemców, wobec których wszczęto bądź zakończono postępowanie o zobowiązanie do powrotu (w tym osoby, które ubiegały się nieskutecznie o ochronę międzynarodową) oraz:

  • zostali zwolnieni ze strzeżonego ośrodka dla cudzoziemców,
  • nałożono na nich obowiązki wynikające ze środków alternatywnych do detencji, lub
  • uniknęli umieszczenia w strzeżonym ośrodku dla cudzoziemców.

Wsparciem z projektu mogą być objęte (poza szczególnymi przypadkami) tylko osoby, które:

  • są w stanie zaspokoić swoje podstawowe potrzeby życiowe tj. zakwaterowanie i wyżywienie,
  • co do których nie zachodzi wysokie ryzyko ucieczki.

Wsparcie udzielane w ramach projektu projektu obejmuje:

  • zarządzanie przypadkiem (ang.case management): udzielanie informacji, pośrednictwo między organami administracji a cudzoziemcem/ką, pomoc w załatwianiu bieżących spraw, wspólne opracowanie strategii wyjścia z sytuacji kryzysowej, praca quasi-socjalna,
  • poradnictwo prawne,
  • wsparcie psychologiczne,
  • wsparcie tłumaczeniowe.

Projekt realizowany jest ze środków Network of European Foundations w ramach programu European Programme for Integration and Migration.

Udostępnij