WSA potwierdził, że maksymalny termin na przyjęcie od cudzoziemca wniosku o ochronę międzynarodową wynosi 3 dni robocze. Takie same zasady mają zastosowanie wobec cudzoziemców umieszczonych w strzeżonym ośrodkach.

Wyrokiem z dnia 9 marca 2023 r., sygn. akt VIII SAB/Wa 6/23, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie rozpatrzył sprawę ze skargi klienta naszego stowarzyszenia na bezczynność Komendanta Placówki Straży Granicznej w Lesznowoli, polegającą na nieprzyjęciu i niezarejestrowaniu w ustawowym terminie wniosku cudzoziemca o udzielenie ochrony międzynarodowej. Wcześniej cudzoziemiec składał pisemną deklarację woli ubiegania się o tę ochronę. Po wielu próbach kontaktu z pracownikami strzeżonego ośrodka, wniosek został przyjęty od cudzoziemca po ponad 3 tygodniach.

Stowarzyszenie przyłączyło się do postępowania przed WSA w Warszawie.

Cudzoziemiec, a także my – jako stowarzyszenie w przedstawionym do sądu stanowisku w sprawie, argumentowaliśmy, że art. 28 ust. 5 ustawy z dnia z dnia 13 czerwca 2003 r. o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jednoznacznie wskazuje, iż przyjęcie wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej i jego rejestracja ma nastąpić niezwłocznie, nie później jednak niż w terminie 3 dni roboczych od dnia przyjęcia deklaracji zamiaru złożenia takiego wniosku. Na termin ten nie mają wpływu ewentualne problemy organizacyjne po stronie komendanta właściwej placówki Straży Granicznej i nie można ich skutkami obarczać cudzoziemca, dla którego skutki opóźnienia w przyjęciu wniosku są bardzo dotkliwe.

Ponadto, wskazaliśmy na konieczność zastosowania w niniejszej sprawie wykładni opartej na przepisach Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/32/UE z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie wspólnych procedur udzielania i cofania ochrony międzynarodowej, której podstawowym celem jest zapewnienie skutecznego dostępu do procedury rozpatrywania wniosków cudzoziemców.

Odnieśliśmy się również do stanowiska Komendanta Placówki Straży Granicznej w Lesznowoli. Zgodnie z nim, do cudzoziemców umieszczonych w detencji ustawowe maksymalne terminy na przyjęcie i rejestrację wniosku o ochronę nie mają zastosowania, ponieważ cudzoziemcy nie stawiają się osobiście w siedzibie organu właściwego do przyjęcia wniosku o ochronę, czego wymaga art. 28 ust. 1 ustawy o udzielaniu cudzoziemcom ochrony. W naszej ocenie interpretacja przedstawiona przez Komendanta powodowałaby zaistnienie luki prawnej, prowadzącej do uznania, że cudzoziemcy umieszczeni w ośrodkach strzeżonych nie mają żadnej możliwości zadeklarowania chęci złożenia wniosku o ochronę międzynarodową, ponieważ nie mają możliwości dobrowolnego opuszczenia tego ośrodka i osobistego stawienia się w inaczej rozumianej siedzibie organu Straży Granicznej.

Wojewódzki Sąd Administracyjny przychylił się do tej argumentacji i uznał, że Komendant Placówki Straży Granicznej w Lesznowoli dopuścił się bezczynności w zakresie przyjęcia od cudzoziemca wniosku o ochronę międzynarodową.

Wskazał, że „Zarówno na gruncie prawa krajowego jak i wykładni opartej na Dyrektywie 2013/32/UE, w sytuacji gdy cudzoziemiec zadeklaruje wolę złożenia wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej, to zarówno rejestracja tej deklaracji, jak również przyjęcie od cudzoziemca na formularzu wniosku o ochronę międzynarodową i jego rejestracja muszą zostać zrealizowane w terminie 3 dni roboczych od dnia złożenia tej deklaracji przez cudzoziemca. Niewątpliwie analizując przepisy u.u.c.o. oraz wskazanej Dyrektywy, należy dojść do wniosku, iż termin rejestracji wniosku skarżącego o udzielenie ochrony międzynarodowej został przekroczony”.

Dlaczego ten wyrok jest ważny?

Należy pokreślić znaczenie tego wyroku dla aktualnego systemuprzyjmowania wniosków o ochronę międzynarodową od cudzoziemców umieszczonych w strzeżonych ośrodkach. Powszechną praktyką jest odraczanie formalnego przyjęcia wniosku na formularzu od cudzoziemców o kilka dni lub nawet tygodni, mimo wcześniej składanych pisemnie lub ustnie deklaracji cudzoziemców w tym zakresie. Straż Graniczna, błędnie uważając, że nie jest związana żadnymi ustawowymi terminami, doprowadza do sytuacji, w której cudzoziemcy muszą spędzić bezpodstawnie dodatkowe dnie lub tygodnie w detencji w związku ze wszczętą procedurą deportacyjną, mimo złożonej uprzednio deklaracji o chęci ubiegania się o ochronę międzynarodową. Dodatkowo, polskie sądy uznają, że maksymalny 6-miesięczny termin detencji cudzoziemców ubiegających się o ochronę międzynarodową liczy się dopiero od momentu formalnego złożenia przez nich wniosku na formularzu (art. 89 ust. 5 ustawy o udzielaniu cudzoziemcom ochrony).

Ponadto, sądy orzekając o umieszczeniu lub przedłużeniu pobytu cudzoziemców w strzeżonych ośrodkach bardzo często odwołują się do faktu niezłożenia wniosku o ochronę międzynarodową w pierwszym możliwym terminie, ale zrobienie tego po jakimś czasie, już w strzeżonym ośrodku. To, zdaniem sądu do uzasadnia twierdzenie, że cudzoziemcy wykorzystują instrumentalnie procedurę uchodźczą w  celu zapobieżenia wykonania ich deportacji. Jednak w wielu przypadkach powodem opóźnionego złożenia wniosku o ochronę są zaniedbania ze strony Straży Granicznej.

Omawianym wyrokiem WSA w Warszawie dał wyraz krytycznej ocenie obecnej praktyki Straży Granicznej w zakresie przyjmowania wniosków o ochronę międzynarodową od cudzoziemców w detencji.

W powyższej sprawie Stowarzyszenie Interwencji Prawnej reprezentowane było przez apl. adw. Kornelię Trubiłowicz.

Udostępnij