Wyrokiem z dnia z dnia 18 października 2023 r. (sygn. akt IV SA/Wa 1416/23) Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie (WSA) uchylił zaskarżoną decyzję Szefa Urzędu do Spraw Cudzoziemców (UdsC) i poprzedzającą ją decyzję Komendanta Placówki Straży Granicznej (SG) w przedmiocie zobowiązania cudzoziemca do powrotu.
Sprawa dotyczy obywatela Jemenu, który przekroczył granicę polsko-białoruską poza przejściem granicznym. W związku z tym, Komendant właściwej Placówki SG wszczął wobec niego postępowanie w sprawie zobowiązania cudzoziemca do powrotu, które następnie zawiesił po złożeniu przez cudzoziemca wniosku o ochronę międzynarodową. Po umorzeniu postępowania w sprawie udzielenia ochrony międzynarodowej, Komendant Placówki SG podjął postępowanie powrotowe, a następnie wydał decyzję o zobowiązaniu do powrotu. Decyzja została utrzymana w mocy przez Szefa UdSC.
Cudzoziemiec zaskarżył decyzję Szefa UdsC do WSA wnosząc o jej uchylenie. Cudzoziemiec argumentował m. in., że odmowa udzielenia mu zgody na pobyt ze względów humanitarnych była wadliwa. Szef UdsC w odpowiedzi na skargę wniósł zaś o jej oddalenie, podnosząc m.in., że decyzja o zobowiązaniu do powrotu mogła zostać wydana mimo tego, że cudzoziemiec opuścił Polskę.
WSA w Warszawie częściowo przychylił się do argumentacji cudzoziemca. W uzasadnieniu wyroku Sąd wskazał, że organy obu instancji nie wyjaśniły dokładnie stanu faktycznego sprawy i nie rozpatrzyły wyczerpująco materiałów zgromadzonych w toku postępowania, w związku z czym wydane decyzje naruszały art. 7, art 77 §1 i art. 80 Kodeksu postępowania administracyjnego. Sąd powołał się w tym zakresie na trudną sytuację panującą w kraju pochodzenia cudzoziemca tj. Jemenie. Podkreślił także, iż jak wynika z orzecznictwa ETPCz, ogólna sytuacja w kraju pochodzenia może być na tyle poważna, że powrót cudzoziemca stanowiłby naruszenie art. 3 EKPCz.
Sąd stanął również na stanowisku, że organy mogły wydać wobec cudzoziemca decyzję o zobowiązaniu do powrotu, nawet jeśli przed zakończeniem postępowania administracyjnego cudzoziemiec opuścił Polskę i udał się do innego kraju Unii Europejskiej. Jednocześnie WSA wskazał, że fakt opuszczenia przez cudzoziemca Polski nie zwalniał organów z obowiązków rozważenia, czy w jego sprawie wystąpiły przesłanki do udzielenia zgody na pobyt ze względów humanitarnych. W ocenie sądu nie można bowiem wykluczyć sytuacji, w której cudzoziemiec zostanie przekazany do Polski w tzw. procedurze dublińskiej. Gdyby sąd oddalił skargę, w obrocie prawnym funkcjonowałaby prawomocna decyzja o zobowiązaniu do powrotu, która nie podlegałaby wstrzymaniu. Mogłoby zatem dojść do wydalenia cudzoziemca do Jemenu, mimo tego, że nie dokonano pełnej i wszechstronnej oceny materiału dowodowego.
Tym samym WSA nie podzielił argumentacji wyrażonej w wyroku WSA w Warszawie z dnia 04 lipca 2023 r., sygn. akt IV SA/Wa 678/23, zgodnie z którą w sytuacji, gdy cudzoziemiec nie przebywa na terytorium Polski, organy nie muszą rozważać przesłanek niewydania decyzji w przedmiocie zobowiązania do powrotu.
Sąd wskazał, że w ponownie prowadzonym postępowaniu, organ I instancji powinien ustalić aktualną sytuację w kraju pochodzenia cudzoziemca, a także uwzględnić fakt, że sama sytuacja w kraju pochodzenia może wykluczać wydalenie cudzoziemca.
Nasze stowarzyszenie udziela wsparcia prawnego cudzoziemcowi. Uzasadnienie sądu można przeczytać TUTAJ.