W ramach Rady Europy, Europejska Komisja Przeciwko Rasizmowi i Nietolerancji (ECRI) przygotowuje raporty i rekomendacje dotyczące walki z rasizmem, dyskryminacją, ksenofobią, antysemityzmem oraz nietolerancją w Europie. W związku z zbliżającą się wizytą w Polsce, ECRI zwróciło się do SIP z prośbą o informację, jakie problemy z dostępem do edukacji, opieki medycznej, pomocy społecznej, pracy i ochrony prawnej pracowników mają cudzoziemcy, zwłaszcza ci o nieuregulowanym statusie, mieszkający w Polsce. Odpowiedź SIP można przeczytać tu.

Wskazaliśmy na następujące problemy:

Edukacja

  1. Brak wystarczającego dostępu do edukacji dla dzieci umieszczonych w detencji;
  2. Niewystarczające wsparcie dla dzieci nieposiadających polskiego obywatelstwa uczących się w polskich szkołach, uwydatnione przez masowy napływ ukraińskich uczniów do polskich szkół po rozpoczęciu wojny w Ukrainie;

Opieka medyczna

  1. Trudności osób o nieuregulowanym statusie w dostępie do publicznej opieki medycznej;
  2. Znacznie ograniczony dostęp do opieki medycznej i psychologicznej w strzeżonych ośrodkach dla cudzoziemców; 
  3. Nagminne umieszczanie w detencji cudzoziemców, którzy doświadczyli przemocy w kraju pochodzenia lub w drodze do Polski, w tym cudzoziemców, którzy doświadczyli tej przemocy na polsko-białoruskiej granicy; 
  4. Kryzys humanitarny na granicy polsko-białoruskiej, w tym brak odpowiedniego dostępu do opieki medycznej dla osób próbujących przekroczyć tą granicę w sposób nieuregulowany; 
  5. Zróżnicowane traktowanie osób korzystających z ochrony czasowej w Polsce: obywatele Ukrainy mają dostęp do powszechnego systemu opieki zdrowotnej, podczas gdy inni cudzoziemcy mogą korzystać jedynie ze wsparcia zapewnianego przez Urząd do Spraw Cudzoziemców;

Pomoc społeczna

  1. Brak dostępu do pomocy społecznej dla osób nieposiadających uregulowanego statusu w Polsce;
  2. Niewystarczająca wysokość świadczenia pieniężnego dla osób ubiegających się o udzielenie ochrony międzynarodowej w Polsce; 
  3. Zróżnicowane traktowanie osób korzystających z ochrony czasowej w Polsce: obywatele Ukrainy mają dostęp do powszechnego systemu opieki społecznej, podczas gdy inni cudzoziemcy mogą korzystać jedynie ze wsparcia zapewnianego przez Urząd do Spraw Cudzoziemców;

Praca i ochrona prawna pracowników 

  1. Brak możliwości uregulowania pobytu i pracy przez osoby nieposiadające pozwoleń na pobyt i pracę w Polsce; 
  2. Brak skutecznego wsparcia dla ofiar wyzysku, nadużyć i dyskryminacji w pracy;
  3. Zbytnie uzależnienie pracownika od pracodawcy: utrata pracy może oznaczać dla cudzoziemca utratę prawa do pobytu w Polsce. 

Ponadto wskazaliśmy, iż wbrew rekomendacjom ECRI zawartym w raporcie dotyczącym Polski z 2015 r.:

  1. Polityka migracyjna i integracyjna nie tylko nie została wdrożona, ale dotychczasowe dokumenty w tym zakresie zostały uchylone w 2017 r. i wciąż nie uchwalono nowej polityki migracyjnej Polski; 
  2. Programy integracyjne dla uchodźców i beneficjentów ochrony uzupełniającej nie zostały zreformowane, są wciąż równie wadliwe jak w 2015 r.  

W podsumowaniu wskazaliśmy na trwające od 2015 r. niechętne (a czasem nawet wrogie) nastawienie polskich władz wobec cudzoziemców mieszkających w Polsce, zwłaszcza jeśli poszukują tu ochrony. Pomimo to, obywatele Ukrainy uciekający przed wojną w swoim kraju zostali co do zasady ciepło przyjęci w Polsce. Jednak nie wszyscy uciekinierzy z Ukrainy mogą korzystać z takiego samego wsparcia jak obywatele Ukrainy. Cudzoziemcy, którzy mieszkali w Ukrainie, ale nie mają obywatelstwa ukraińskiego, mogą korzystać z ochrony czasowej w Polsce, ale na innych – co do zasady gorszych – zasadach niż obywatele Ukrainy. Powyższe zróżnicowane traktowanie cudzoziemców uciekających z Ukrainy w zależności od ich kraju pochodzenia oraz trwający od sierpnia 2021 r. kryzys humanitarny na granicy polsko-białoruskiej jasno pokazuje dyskryminacyjne podejście władz Polski: cudzoziemcy z krajów sąsiednich są zachęcani do migracji do Polski i wspierani po przyjeździe, podczas gdy cudzoziemcy z dalszych geograficznie, kulturowo oraz religijnie krajów są traktowani gorzej lub w ogóle do Polski niewpuszczani, pomimo jasnych zobowiązań międzynarodowych w tym zakresie.  

Zdjęcie: PxHere

Udostępnij