W ubiegłym roku, przed wizytą GREVIO w Polsce złożyliśmy do tego organu raport (j. angielski) z naszymi zastrzeżeniami w sprawie przestrzegania przez Polskę Konwencji Stambulskiej w zakresie praw migrantek, uchodźczyń czy kobiet starających się o ochronę międzynarodową. Zwracaliśmy m.in. uwagę na poniższe kwestie:
- migrantki, które doświadczyły przemocy nie mają możliwości autonomicznego ubiegania się o zezwolenie na pobyt, co czyni je dodatkowo zależnymi od stosujących przemoc partnerów;
- przemoc wobec kobiet jako forma prześladowania w przypadku ubiegania się o ochronę międzynarodową;
Według polskich przepisów dotyczących ubiegania się o ochronę międzynarodową, przesłanką do uzyskania statusu uchodźcy są uzasadnione obawy przed prześladowaniem ze względu na rasę, religię, narodowość, przekonania polityczne lub przynależność do grupy społecznej. Polskie przepisy nie zawierają więc bezpośredniego odniesienia do art. 60(121) Konwencji, tj. nie wskazują wprost prześladowania lub przemocy ze względu na płeć jako samodzielnej przesłanki do ubiegania się o ochronę. Wprawdzie osoby, które doświadczyły takiej przemocy mogą powoływać się na przesłankę przynależności do prześladowanej grupy społecznej, jednak organy odpowiedzialne za rozpatrywanie wniosków o status uchodźcy co do zasady nie uznają kobiet, które doświadczyły przemocy lub są zagrożone zabójstwem honorowym jako grupy społecznej w rozumieniu Konwencji. - procedury azylowe i warunki przyjmowania uchodźców powinny uwzględniać perspektywę płci;
Procedury azylowe bardzo często nie uwzględniają faktu, że dotyczą osób szczególnie wrażliwych, bardzo często osób, które doświadczyły przemocy. Przesłuchania osób umieszczonych w Ośrodkach dla Cudzoziemców przeprowadzane są za pośrednictwem środków komunikacji na odległość i nie pozwalają na stworzenie bezpiecznej atmosfery, niezbędnej w kontakcie z takimi osobami. W efekcie, takie przesłuchania mogą mylnie spowodować negatywną ocenę wiarygodności przesłuchiwanych osób.
Co więcej, pracownicy Ośrodków dla Cudzoziemców czy w Urzędzie ds. Cudzoziemców nie są pracownikami socjalnymi i bardzo często nie są przygotowanymi do pracy ze szczególnie wrażliwymi osobami. - osoby, które doświadczyły przemocy ze względu na płeć nie powinny być wydalane do krajów pochodzenia;
Według przepisów Ustawy o Cudzoziemcach, migranci i migrantki powinni uzyskać zezwolenie na pobyt ze względów humanitarnych, jeśli ich powrót do kraju pochodzenia skutkowałby zagrożeniem dla ich życia, wolności czy bezpieczeństwa osobistego lub mogliby doświadczyć tortur, nieludzkiego lub poniżającego traktowania. Przepis ten nie wskazuje wprost przemocy ze względu na płeć. W naszej opinii, niezbędne jest zagwarantowanie aby kobiety, które doświadczyły przemocy, a którym nie udało się uzyskać statusu uchodźcy, nie były odsyłane do krajów pochodzenia.
Eksperci GREVIO przychylili się do wielu naszych uwag, zaznaczając, że w obszarze migracji oraz ochrony międzynarodowej głównym wymogiem Konwencji Stambulskiej jest zapewnienie by procedury azylowe i migracyjne nie przymykają oczu na rzeczywistość kobiet wykorzystywanych przez partnerów, czy doświadczających przemocy seksualnej lub przemocy ze względu na płeć. Z tego też względu eksperci zgodzili się z naszą opinią, że przepisy powinny umożliwiać kobietom autonomiczne uzyskanie dokumentów pobytowych dla kobiet w szczególnych okolicznościach. Autorzy raportu apelują również do polskich władz o ułatwienie kobietom ubiegającym się o ochronę międzynarodową procedur azylowych przy jednoczesnym zapewnieniu perspektywy płci. Zdaniem ekspertów GREVIO, przed umieszczeniem migrantek w strzeżonych ośrodkach dla cudzoziemców, Polska powinna każdorazowo badać czy nie należą one do grupy wrażliwej, jako osoby, które doświadczyły przemocy. Konieczne jest również przestrzeganie zasady non-refoulment, zakazującej wydalania osób, które doświadczyły przemocy, również przemocy ze względu na płeć.
Więcej informacji znajdziecie w naszym raporcie (j. angielski).
Raport GREVIO można przeczytać pod adresem: https://rm.coe.int/grevio-baseline-report-on-poland/1680a3d20b
zdjęcie: superlux91 / Pixabay