W maju 2023 r. koalicja organizacji pozarządowych PRAB (Protecting Rights at Borders), której jesteśmy członkami, opublikowała kolejny raport o sytuacji cudzoziemców próbujących przekroczyć granice UE w poszukiwaniu ochrony międzynarodowej i bezpieczeństwa. Wielu z nich spotyka się z praktyką pushbacków, tj. wydalania ich z terytorium państwa, do którego chcą wjechać, bez rozważenia ich indywidualnej sytuacji i potrzeb oraz pomimo ich błagań o ochronę. Raporty PRAB dokumentują praktykę pushbacków w ośmiu krajach: Białorusi, Bośni i Hercegowinie, Grecji, Litwie, Macedonii Północnej, Polsce, Serbii oraz we Włoszech.
W odniesieniu do Polski, w najnowszych raporcie obejmującym okres od stycznia do kwietnia 2023 r. wskazano m.in., że:
- Kryzys humanitarny na granicy polsko-białoruskiej trwa. Cudzoziemcy są regularnie zawracani do granicy państwa i zmuszani do powrotu do Białorusi, niezależnie od ich wieku, stanu zdrowia czy próśb o ochronę międzynarodową. Cudzoziemcy ci spotykają się z przemocą, nieludzkim i poniżającym traktowaniem ze strony zarówno przedstawicieli władz polskich jak i białoruskich. Ich telefony są niszczone, a rzeczy osobiste, w tym jedzenie, są zabierane, co wpływa znacząco na możliwość ich przetrwania w przygranicznym lesie po pushbacku.
- Budowa muru na granicy polsko-białoruskiej wymusiła na cudzoziemcach przekraczanie granicy w bardziej niebezpieczny sposób: przepływając rzeki, przeprawiając się przez bagna, czy skacząc z muru. W raportowanym okresie znacząco wzrosła liczba ofiar śmiertelnych na granicy polsko-białoruskiej. Od sierpnia 2021 r. do 24 maja 2023 r. co najmniej 45 osób straciło życie próbując przekroczyć tą granicę.
- Od początku roku do końca kwietnia 2023 r. Straż Graniczna wydała 880 postanowień o opuszczeniu terytorium RP (na podstawie krytykowanego – także że przez polskie sądy – art. 303b ustawy o cudzoziemcach), a od stycznia do końca marca tego roku zarejestrowano 4582 zapobieżeń przekroczenia granicy polskiej wbrew przepisom (ta liczba uwzględnia m.in. przypadki, gdy zastosowano Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 20 sierpnia 2021 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie czasowego zawieszenia lub ograniczenia ruchu granicznego na określonych przejściach granicznych, które umożliwia zawracanie cudzoziemców do granicy państwa bez wydania jakiejkolwiek decyzji i które już kilkakrotnie zostało uznane za niezgodne z prawem).
- Od 7 kwietnia 2023 r. znacząco wzrosły kompetencje Straży Granicznej. Zostały jednocześnie ograniczone prawa cudzoziemców w ramach postępowania w sprawie zobowiązania do powrotu oraz w odniesieniu do detencji do celów migracyjnych.
- Komitet Praw Człowieka OZN wydał ostatnio opinię stwierdzającą naruszenie przez Polskę art. 7 i 13 w zw. z art 2(3) Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych w związku z wielokrotną odmową przyjęcia wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej na przejściu granicznym w Terespolu w 2017 r.
Z najnowszym raportem PRAB można zapoznać się tu.
Informacja Danish Refugee Council o raporcie jest dostępna tu: Protecting Rights at Borders VI: What we do in the shadows | DRC Danish Refugee Council
Koalicja PRAB skupia następujące organizacje pozarządowe: Human Constanta (Białoruś); Danish Refugee Council (DRC) BiH (Bośnia i Hercegowina); Greek Council for Refugees (GCR) i DRC Greece (Grecja); Associazione per gli Studi Giuridici sull’Immigrazione (ASGI), Diaconia Valdese (DV) i DRC Italy (Włochy); Diversity Development Group i Sienos Grupé (Litwa); Macedonian Young Lawyers Association (MYLA) (Macedonia Północna); Stowarzyszenie Interwencji Prawnej (Polska); Humanitarian Center for Integration and Tolerance (HCIT) (Serbia); i DRC Brussels (Belgia). Więcej o koalicji PRAB dowiesz się tu: Protecting Rights at Borders (PRAB) – evidence of refugee and migrant pushbacks at EU borders | DRC Danish Refugee Council.