Pomimo przeludnienia oraz coraz gorszej sytuacji panującej w strzeżonych ośrodkach dla cudzoziemców, w tym braku możliwości zapewnienia adekwatnej pomocy psychologicznej osobom tam osadzonym, Straż Graniczna odmawia możliwości zapewnienia pomocy psychologicznej przez organizacje pozarządowe. Takie działania narusza prawa organizacji pozarządowych, cudzoziemców, a także może skutkować dalszym pogorszaniem się stanu psychicznego cudzoziemców.
W przeciągu ostatnich miesięcy Straż Graniczna kilkukrotnie odmówiła psychologom współpracującym ze Stowarzyszeniem Interwencji Prawnej oraz innymi organizacjami pozarządowymi zgody na przeprowadzenie konsultacji i diagnostyki psychologicznej cudzoziemcom przebywającym w ośrodku strzeżonym. Odmowy te zbiegają się w czasie z coraz większą ilością osób w kryzysie psychicznym, w tym ofiar przemocy oraz dzieci, osadzonych w ośrodkach strzeżonych, a także z informacjami o nieadekwatnej opiece psychologicznej zapewnianej w tych ośrodkach. Przed rozpoczęciem kryzysu migracyjnego w Polsce psycholodzy współpracujący z SIP regularnie otrzymywali zgody na wejście na teren ośrodków strzeżonych i świadczenie tam pomocy psychologicznej.
Straż Graniczna odmawiając udzielenia wnioskowanej zgody wskazała, że pomieszczenia ośrodka – przeznaczone na potrzeby kontaktowania się cudzoziemca z organizacjami pozarządowymi – nie zapewniają wystarczającej poufności oraz izolacji akustycznej, tj. nie spełniają norm do przeprowadzenia w nich konsultacji psychologicznych. Straż Graniczna podniosła także, że pomieszczenia dla psychologa nie są dedykowana na potrzeby realizacji wizyt z organizacjami pozarządowymi. Poza tym pomieszczenia te są stale wykorzystywane przez psychologów zatrudnionych w strzeżonych ośrodkach i brak jest możliwości udostępniania tego pomieszczenia na potrzeby podmiotów zewnętrznych. Ponadto wskazano, że każda osoba umieszczona w strzeżonym ośrodku dla cudzoziemców jest objęta odpowiednią pomocą psychologiczną i nie potrzebuje pomocy innego psychologa lub psycholożki.
Stowarzyszenie Interwencji Prawnej złożyło skargę do sądu administracyjnego na czynność materialno-techniczną Komendanta Głównego Straży Granicznej wskazując, że odmowa wyrażenia zgody na konsultację psychologiczną narusza przepisy prawa.
W złożonej skardze podnieśliśmy między innymi, że
- Przepisy prawa krajowego i unijnego gwarantują przedstawicielom organizacji pozarządowej dostęp do cudzoziemców umieszczonych w detencji w celu udzielenia im pomocy psychologicznej,
- Cudzoziemcy przebywający w ośrodkach strzeżonych mają prawo do kontaktowania się z organizacjami pozarządowymi, w tym w celu uzyskania pomocy psychologicznej,
- Nie istnieje uzasadnienie dla zmiany wieloletniej praktyki Straży Granicznej w zakresie dopuszczenia psychologów współpracujących z organizacjami pozarządowymi do cudzoziemców przebywających w ośrodkach strzeżonych.
Stowarzyszenie Interwencji Prawnej reprezentowane jest przez r.pr. Agnieszkę Kwaśniewską-Sadkowską.