Choć idea wprowadzenia systemu nieodpłatnego poradnictwa prawnego dla osób uboższych jest niezwykle słuszna i bardzo potrzebna, przygotowany przez Ministerstwo projekt ma bardzo wiele wad i w proponowanym kształcie raczej nie przyczyni się do znaczącej poprawy dostępu obywateli do pomocy prawnej. Główne problemy projektu to:
- Uprawnionymi do skorzystania z pomocy będą jedynie osoby, które mają uprawnienia do skorzystania ze świadczeń pomocy społecznej. A zatem osoby wyjątkowo ubogie. Oznacza to, że z nowych rozwiązań skorzysta jedynie około 12% obywateli, z których ponad 40% i tak już obecnie przysługuje prawo do nieodpłatnej pomocy prawnej dostępnej w ośrodkach pomocy społecznej.
- Pomoc prawną mają świadczyć jedynie adwokaci i radcy prawni. Z systemu zupełnie wykluczone są organizacje pozarządowe. Skutkować to może tym, że większość z nich straci dofinansowanie, które obecnie przekazują jej samorządy, i zakończy swoją działalność. A przecież zdecydowanej większości obywateli nie będzie przysługiwało prawo do pomocy prawnej na mocy nowej ustawy, nie wspominając już o cudzoziemcach, o których akt ten w ogóle nie wspomina.
- Pomoc prawna w nowej ustawie nie obejmie sporządzenia żadnego pisma procesowego – nawet pierwszego. Oznacza to, że dla osób chcących uzyskać alimenty, rozwód czy odszkodowanie od pracodawcy w przypadku zwolnienia z pracy pomoc będzie kompletnie iluzoryczna, bowiem sami i tak nie będą w stanie napisać sobie pozwu do sądu. Pomoc nie będzie przysługiwała także w przypadku konfliktu z fiskusem, bowiem wyłączone z niej jest prawo podatkowe.
Wszystko to pokazuje, że nowy akt prawny, obiecywany przez Panią Premierkę Kopacz w expose, będzie miał charakter iluzoryczny. Na szczęście jest jeszcze czas na poprawienie tych przepisów. Wierzymy, że Minister Grabarczyk będzie otwarty na dialog i weźmie pod uwagę wiele postulatów zgłaszanych przez organizacje społeczne, w tym SIP.