W wyroku w sprawie M.K. i inni przeciwko Polsce Europejski Trybunał Praw Człowieka stwierdził, iż Polska naruszyła prawa człowieka na przejściu granicznym w Terespolu. Komitet Ministrów Rady Europy obecnie sprawdza, czy Polska wykonała wyrok Trybunału.
W 2020 r. Europejski Trybunał Praw Człowieka (ETPC) wydał wyrok w sprawie M.K. i inni przeciwko Polsce (skarga nr 40503/17, 42902/17 i 43643/17). Sprawa dotyczyła sytuacji na przejściu granicznym w Terespolu, gdzie w 2016 i 2017 r. skarżący cudzoziemcy wielokrotnie próbowali złożyć wniosek o udzielenie im ochrony międzynarodowej. Ich prośby o ochronę zostały jednak zignorowane przez Straż Graniczną, która za każdym razem odmawiała cudzoziemcom wjazdu do Polski. ETPC stwierdził, iż Polska naruszyła liczne prawa określone w Europejskiej Konwencji Praw Człowieka: art. 3 (zakaz tortur, nieludzkiego lub poniżające traktowania lub karania), art. 4 Protokołu nr 4 (zakaz zbiorowego wydalania cudzoziemców), art. 13 (prawo do skutecznego środka odwoławczego) oraz art. 34 (poprzez niezastosowanie się do orzeczonego przez ETPC środka tymczasowego). Trybunał zdecydował także, iż cudzoziemcom należy się zadośćuczynienie w wysokości 102 tyś. euro.
Skarżący w sprawie M.K. i inni przeciwko Polsce nie są jedynymi osobami poszkodowanymi niezgodną z prawem praktyką Straży Granicznej, która zamiast przyjmować wnioski o udzielenie o ochrony międzynarodowej wydaje decyzje o odmowie wjazdu do Polski. Nic więc dziwnego, że naruszenia praw człowieka zostały także stwierdzone przez ETPC w kolejnych wyrokach: D.A. i inni przeciwko Polsce, nr 51246/17, 8 lipca 2021; A.I. i inni przeciwko Polsce, nr 39028/17, 30 czerwca 2022; A.B. i inni przeciwko Polsce, nr 42907/17, 30 czerwca 2022; T.Z. i inni przeciwko Polsce, nr 41764/17, 13 października 2022.
Teraz Komitet Ministrów Rady Europy sprawdza, czy Polska wykonała wyrok w sprawie M.K. i inni przeciwko Polsce. Wraz z Fundacją Instytut na rzecz Państwa Prawa przedstawiliśmy Komitetowi naszą opinię w tym zakresie. W opinii wskazujemy, że sytuacja na przejściu granicznym w Terespolu nie polepszyła się pomimo wydania przez ETPC licznych wyroków potępiających praktykę odmawiania uchodźcom wjazdu do Polski. Cudzoziemcy wciąż mają znaczne trudności z skutecznym składaniem wniosków o udzielenie ochrony międzynarodowej na przejściach granicznych z Białorusią. Co więcej, od sierpnia 2021 r. na granicy polsko-białoruskiej trwa kryzys humanitarny. Cudzoziemcy, próbujący przekroczyć tą granicę w nieregularny sposób, są natychmiast wydalani do Białorusi, niezależnie od ich próśb o ochronę międzynarodową w Polsce. W 2021 r. Polska uchwaliła nowe przepisy mające na celu legalizację tych „pushbacków”. Mimo iż nowe zasady są niezgodne z prawem polskim, unijnym i międzynarodowym, Polska stosuje je w praktyce. Nie ma skutecznego środka odwoławczego, który pozwoliłby na zwalczenie tej niezgodnej z prawem praktyki. W naszej opinii wskazujemy także na zagrożenie dla życia i zdrowia cudzoziemców przekraczających granicę polsko-białoruską. Co najmniej 37 cudzoziemców zmarło podczas przekraczania tej granicy. Podkreślamy także narastającą praktykę kryminalizacji pomocy humanitarnej udzielanej cudzoziemcom. W związku z powyższym domagamy się:
- pełnego i skutecznego wykonania wyroku w sprawie M.K. i inni przeciwko Polsce;
- zaprzestania „pushbacków” na granicy polsko-białoruskiej;
- uchylenia przepisów niezgodnych z prawem polskim, unijnym i międzynarodowym, tj. art. 303b Ustawy o cudzoziemcach, art. 33 ust. 1a Ustawy o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium RP, oraz Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 20 sierpnia 2021 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie czasowego zawieszenia lub ograniczenia ruchu granicznego na określonych przejściach granicznych;
- ponownego rozpatrzenia sprawy wykonania wyroku M.K. i inni przeciwko Polsce w grudniu 2023 r.
Nasza opinia jest dostępna TUTAJ.
Komitet Ministrów Rady Ministrów będzie rozpatrywał, czy Polska wykonała wyrok w sprawie M.K. i inni przeciwko Polsce na posiedzeniu w dniach 7-9 marca 2023 r.